De auteur
Elif Shafak, eigenlijk Elif Şafak, is een schrijfster van Turkse afkomst en de best verkopende vrouwelijke schrijfster van Turkije. Ze publiceerde in het Turks en het Engels. Haar boeken werden in 55 talen vertaald en genomineerd voor verschillende literaire prijzen.
Critici omschrijven haar als een schrijfster die de Westerse en Oosterse verteltradities mengt om fictie te creëren die tegelijk lokaal en globaal is. In haar boeken stelt ze religieus fanatisme en xenofobie aan de kaak. Ze heeft bijzondere belangstelling voor feminisme, soefisme, de Ottomaanse cultuur en de stad Istanboel.
Ze werd geboren in Frankrijk (1972), bracht haar tienerjaren door in Madrid (Spanje) en Amman (Jordanië) en keerde daarna terug naar Turkije. Ze studeerde er Internationale Relaties, behaalde er een diploma in Gender- en Vrouwenstudies én een doctoraat aan het departement Politieke Wetenschap.
Ze werkte een jaar als onderzoeker in Massachussets (VS) waar ze haar eerste boek schreef, en was ook gastprofessor aan de universiteiten van Michigan en Arizona, waarna ze terugkeerde naar Istanboel.
Voor haar eerste boek De Soefi kreeg ze in 1998 de Mevlana Price die wordt toegekend aan het beste mystiek en literair werk in Turkije.
Eén van haar boeken leidde tot vervolging in Turkije, waarbij ze gevangenisstraf riskeerde. De zaak werd geseponeerd, maar daarna emigreerde ze toch naar het Verenigd Koninkrijk. Sedertdien geeft ze ook regelmatig lezingen overal in Europa.
Eén van haar verhalen werd in 2019 genomineerd voor de Booker Prize.
Wikipedia
Het verhaal
Cyprus, 1974. Kostas en Defne ontmoeten elkaar heimelijk in de plaatselijke taverne, onder de vijgenboom die door een holte in het dak omhoog groeit. Dat is de enige plek waar zij, een Turkse, en hij, een Griek, elkaar ongezien kunnen treffen. Dan breekt de oorlog uit. Kostas wordt naar een oom in Londen gestuurd, Defne blijft achter.
Tientallen jaren later probeert hun dochter Ada, na de dood van haar moeder, de geheimen van haar familie te ontwarren. Het enige aanknopingspunt dat Ada heeft, is een vijgenboom die in de achtertuin groeit.
'... een prachtig boek met een heftige maar ook romantische levensgeschiedenis
als rode draad, in het decor van een verdeeld Cyprus uit die tijd. '
Het is een geen standaardroman. Ondanks de veel lange zinnen en veel beschrijvingen blijft het een toegankelijk boek om lezen. Het blijft boeien.
Verrassend is het vertelperspectief van het verhaal vanuit de vijgenboom. De boom, die middenin de taverne staat, is 96 jaar oud en heeft alles op het eiland meegemaakt. Het is die boom die het heden en het verleden aan elkaar praat en ook de personages schetst.
De cypriotische geschiedenis , het ecosysteem, de natuur.... het maakt het boek leerrijk en geeft het een extra dimensie. Gevoelens, liefde, verpersoonlijkingen, trauma’s, verdwijning, ontheemding, migratie, cultuurverschillen, rouw, homoseksualiteit en nog zoveel meer, het wordt allemaal aangesneden.
En dan zijn er nog de talloze mooie zinnen, verwoordingen die blijven hangen.
'Als je huilt om al het verdriet in de wereld hou je uiteindelijk geen ogen meer over. (...) Herinneringen zijn ongrijpbaar, als pluisjes wol die wegwaaien in de wind. (...) Ogen en lippen kunnen liegen maar handen kunnen dat niet. (..) Hoe men kijkt naar een boom typeert de persoon die er naar kijkt. Kijk je naar de stam dan hecht je belang aan orde, veiligheid, regels en continuïteit. Kijk je naar de takken dan hunker je naar vrijheid en verandering. Kijk je naar de wortels dan ben je gehecht aan je identiteit, tradities en cultureel erfgoed. Bekijk je de boom in zijn geheel dan duidt dit op leergierigheid. (...) Op een eiland vliegen woorden sneller dan een valk. (...) Wijsheid bestaat uit 10 delen, 9 delen zwijgen en 1 deel spreken. (...) Trauma’s zijn als doorzichtige hars, ze sijpelen door van generatie naar generatie. (...) De scheidingslijn tussen Turken en Grieken is een groene lijn. Die keuze is niet willekeurig gekozen want blauw is te Grieks, rood is te Turks , geel is te idealistisch en hoopvol. Roze is jeugd,speelsheid en vrouwelijkheid. Paars is ambitie en macht en zwart en wit zijn te beslissend. (...) Vrouwen houden de wereld overeind. '
Hoe je er ook naar kijkt, het is een beklijvend boek dat uitnodigt om het nog een tweede keer te lezen, wat ik ook gedaan heb.
Vera Van de Velde
Geïnteresseerd?
Lees ook de recensie/leestip van Yasmine Heyvaert in De Tijd 4 aug23
Vertel anderen over ons.